Tranh chấp về đất đai là một trong những tranh chấp xảy ra phổ biến, phức tạp và đa số các tranh chấp về đất đai phải giải quyết thông qua quy trình tố tụng tại Tòa án. Một trong những biện pháp hiệu quả để giảm tỷ lệ vụ việc tranh chấp là tăng cường công tác hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã.

Thông qua công tác kiểm sát việc tiếp nhận đơn khởi kiện, trả lại đơn khởi kiện và thụ lý giải quyết các vụ án dân sự liên quan đến tranh chấp đất đai của Toà án nhân dân huyện Hạ Hoà trong thời gian vừa qua, Viện kiểm sát nhân dân huyện Hạ Hoà, nhận thấy về cơ bản các Ủy ban nhân dân xã nơi có những tranh chấp về đất đai đã tập trung và làm tốt công tác hòa giải tuy nhiên vẫn còn một số UBND xã còn có vi phạm trong công tác hòa giải phổ biến như: Trước khi hoà giải, UBND xã không thẩm tra, xác minh tìm hiểu nguyên nhân phát sinh tranh chấp đất; Không kiểm tra hiện trạng sử dụng đất tranh chấp, không có sơ đồ hiện trạng thửa đất tranh chấp; Thành phần tham gia hoà giải không đúng quy định; UBND xã không thành lập Hội đồng hoà giải tranh chấp đất đai để tiến hành hòa giải, (Thành phần Hội đồng này gồm Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân là Chủ tịch Hội đồng); Thành phần tham gia hoà giải không có đại diện của một số hộ dân sinh sống lâu đời gần thửa đất tranh chấp, biết rõ về nguồn gốc và quá trình sử dụng đối với thửa đất đó; Vi phạm về hình thức biên bản hòa giải không ghi nội dung hoà giải về tranh chấp gì; Biên bản hoà giải không tóm tắt nội dung tranh chấp, không thể hiện rõ về nguồn gốc, thời điểm sử dụng đất đang tranh chấp, thời điểm tranh chấp, nguyên nhân phát sinh tranh chấp…vv.

Việc UBND các xã thực hiện thủ tục hòa giải không đúng quy định như nêu ở trên đã vi phạm quy định tại Điều 88 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai, việc UBND xã vi phạm như trên dẫn đến một số vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất mà Tòa án đã thụ lý sau đó lại phải ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết để yêu cầu UBND cấp xã tổ chức hòa giải lại, đảm bảo đầy đủ và đúng theo quy định của pháp luật thì Tòa án mới tiếp tục giải quyết vụ án. Ngoài ra còn có nhiều trường hợp hoà giải của UBND xã không đảm bảo, không đủ điều kiện để Toà án thụ lý, giải quyết vụ án. Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm việc giải quyết vụ án kéo dài, gây ảnh hưởng tới quyền lợi của các bên đương sự, dẫn đến khiếu nại, khiếu kiện, làm quá trình giải quyết vụ án kéo dài.

Để khắc phục các vi phạm trên, đồng thời nâng cao hiệu quả công tác hòa giải tranh chấp đất đai ngay từ cơ sở, góp phần giảm thiểu số lượng các vụ việc tranh chấp quyền sử dụng đất phải giải quyết theo con đường Tố tụng dân sự, hạn chế việc phải kéo dài thời hạn giải quyết vụ án, ngày 10/4/2024, Viện kiểm sát nhân dân huyện Hạ Hoà đã ban hành Kiến nghị số 48/KN-VKS-DS, yêu cầu Chủ tịch UBND nhân dân huyện Hạ Hòa chỉ đạo thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng công tác hòa giải tranh chấp đất đai ở cấp xã, phòng ngừa xảy ra các vi phạm tương tự trong thời gian tới. Ngày 15/4/2024, Chủ tịch UBND huyện Hạ Hoà đã có Văn bản số 641/UBND -TP trả lời về việc đã tiếp thu Kiến nghị của Viện kiểm sát nhân dân huyện Hạ Hoà và triển khai đồng bộ các giải pháp để phòng ngừa các vi phạm đã nêu trong Kiến nghị của Viện kiểm sát. Đồng thời chỉ đạo các bộ phận tham mưu công tác hòa giải tranh chấp đất đai tại xã nghiên cứu các văn bản có liên quan để góp phần giải quyết tranh chấp có hiệu quả, đảm bảo đúng quy định pháp luật/.

                                                   Nguyễn Tiến Hải - KSV Viện KSND huyện Hạ Hoà